De Gids opent de nieuwe jaargang met een actueel thema. Schuld, we horen er dagelijks over sinds de financiële crisis hardhandig duidelijk maakte dat we er als overheid en als individu veel te veel van hebben. De aanleiding voor dit nummer ligt in een bijzonder project van twee instellingen, Het Instituut en No Academy, die betrokken werden bij de hulpverlening aan jongeren in Amsterdam Nieuw-West met problematische schulden. Hun bijdrage lag niet op het vlak van de gebruikelijke schuldsanering, maar bestond erin kunstenaars en ontwerpers in te zetten bij het oplossen van de problemen, vanuit het idee dat het met verbeeldingskracht en onconventioneel onderzoek kan lukken om vastgeroeste problematiek op een nieuwe manier te benaderen en vastgelopen jongeren opnieuw in beweging te krijgen.

Gids-redacteur Dirk van Weelden ging kijken en praatte met de deelnemende kunstenaars. In het openingsartikel ‘Kunst tegen schuld’ onderzoekt hij waar de toegevoegde waarde van artistiek talent precies te vinden is en of het inzetten van kunstenaars bij maatschappelijke vraagstukken een manier is om kunst uit het museum te halen en beter in de samenleving te verankeren.

Maar schuld is een meerduidig thema, dat we vanuit verschillende invalshoeken hebben benaderd. Dan wordt duidelijk dat het verschijnsel ook z’n positieve kanten heeft. Schulden zijn ‘de bloedsomloop van de economie’ (Roel Janssen), ze fungeren als maatschappelijk cement en sociaal bindmiddel (Piet Gerbrandy) en vormen een onmisbaar bestanddeel van een gezonde emotionele huishouding (Frans Schalkwijk). Dat het thema ook literair tot de verbeelding spreekt, behoeft weinig betoog. Maartje Wortel en Anton Valens schreven er speciaal voor dit nummer een kort verhaal over. De Emeriti-rubriek van Hans Achterhuis, over offers en zondebokken in de Griekse en bijbelse mythologie, vormt nog een mooie onverwachte toevoeging aan het dossier.

In de vrije ruimte buiten het dossier keert Willem Otterspeer zich tegen de filologische fixatie op foutjes waar hij als Hermans-biograaf mee te maken kreeg. Fouten moeten worden verbeterd, dat is duidelijk, maar is het kenmerk van een goede biografie werkelijk dat er geen of nauwelijks fouten in te vinden zijn? Dat waagt hij te betwijfelen. Nina Polak bezocht in EYE de tentoonstelling over het werk van de gebroeders Quay en kwam tot de conclusie dat hun mysterieuze animatiefilms zich slecht lenen voor de passieve houding van hedendaagse kijkers die zijn ingesteld op een overdaad aan visuele prikkels en de permanente aanwezigheid van oppervlakkige verstrooiing. Het oeuvre van de Quays vraagt om iets anders: het schaarse goed van onderdompeling en overgave.

Namens de Gids-redactie,
Annet Mooij