Het gebeurt niet vaak dat wij ten burele van De Gids meemaken dat een instituut waarover wij ons licht laten schijnen ouder is dan ons eigen blad (sinds 1837). Maar bij de Grondwet is dat toch echt het geval. En dan gaat het nog niet eens om de eerste schrede op het constitutionele pad, de Staatsregeling voor het Bataafsche Volk van 1798, maar om de Grondwet van 1814: de geboorteakte van de constitutionele monarchie die tot op de dag van vandaag de Nederlandse staatsvorm is. Sindsdien is deze Grondwet een aantal keren herzien, onder andere in 1848 – een herziening die verbonden is met de naam van Thorbecke. ‘Zijn’ Grondwet van 1848 gaat bij het grote publiek vaak ten onrechte door voor de eerste van het land.

Als onderdeel van de bredere viering van 200 jaar Koninkrijk wordt op 29 maart uitgebreid stilgestaan bij het 200-jarig bestaan van de Nederlands Grondwet. Ook De Gids wilde aandacht aan dit jubileum besteden en is bij wijze van uitzondering in zijn geheel aan één thema gewijd. De Grondwet is per slot van rekening het document waarin onze democratie en onze rechtstaat zijn verankerd. Dat is althans waar de meeste burgers voetstoots van uitgaan. Voor veel lezers zal het daarom als een verrassing kunnen komen dat het woord democratie in de hele Grondwet niet voorkomt en dat nergens in de tekst vermeld staat op welke fundamentele waarden onze rechtstaat gebaseerd is. Diverse auteurs in dit nummer pleiten er dan ook voor de huidige Grondwet te herschrijven of van een preambule te voorzien, zodat de spelregels van ons politieke systeem er duidelijk en aansprekend in worden verwoord.

Dat zou ook een manier kunnen zijn om het constitutionele bewustzijn in dit land wat aan te wakkeren. Want ook daar schort het aan, valt uit de inhoud van dit nummer op te maken. De Grondwet – best belangrijk, maar echt warm lopen we er in Nederland niet voor. Dat is een blijk van desinteresse die men zich in Nederland gelukkig kan permitteren. Daar zal dit nummer weinig aan veranderen, maar toch: door de geestelijke vader, de historische context en de politieke werdegang van onze Grondwet te schetsen, door zijn specifieke karakter en gebreken te duiden, en uiteraard ook door er een verhalend en dichterlijk licht op te werpen hopen we met dit nummer de vanzelfsprekendheid van onze gemoedsrust, al was het maar voor even, te doorbreken.

Dit speciale nummer van De Gids is tot stand gekomen in samenwerking met het Nationaal Comité 200 Jaar Koninkrijk en zal worden verspreid in een extra oplage van 10.000 exemplaren.

Namens de Gids-redactie,
Annet Mooij