Nieuwe goeroes, zelfhulpboeken en meditatie-apps bewijzen dat Nietzsches beroemde slogan ‘wees meester en vormgever van jezelf’ nog altijd inspireert. Sterker nog, volgens ontwerper Mieke Gerritzen is de focus ook binnen de designwereld aan het verschuiven van het object naar de mens. Over die ontwikkeling schreef ze het boek Help Je Zelf. Naar aanleiding daarvan organiseert MU Hybrid Art House in Eindhoven de tentoonstelling The Self Design Academy en werpt De Gids een literaire blik op de vormgeving van dat zelf.

Epictetus, Baltasar Gracián, Dale Carnegie en Jordan Peterson laten zien dat self-design al zo oud is als de mensheid. Maar zulke schrijvers leiden ons ook naar een onvermijdelijke paradox: klussen aan jezelf is evengoed een ontsnapping aan de blauwdruk als een verwelkoming daarvan. Biedt de literatuur dan misschien uitkomst? Kan een literair werk het lezende zelf waarachtiger helpen dan een zelfhulpboek?

Eelco Runia laat zien hoe je bij zelfontwerp de ene keer naar binnen kijkt en de andere keer naar buiten. Pelumi Adejumo dicht over het snelle schakelen tussen het ene en het andere zelf. Nadia de Vries portretteert vier vrouwen die hun tekortkomingen opbiechten en zo met zichzelf in het reine komen. Dirk Vis neemt self-design letterlijk en onderzoekt of hij een tatoeage moet zetten. Mischa Andriessen laat twee van zijn zelven met elkaar in gesprek gaan. Raoul de Jong blikt vooruit op zijn roman Jaguarman en kijkt hoe zijn Surinaamse roots in hemzelf weerspiegelen. Selin Kuşçu toont iemand die amechtig vasthoudt aan een ontwerp dat niet langer houdbaar is. Aan de hand van Deborah Eisenberg zaait Dirk van Weelden twijfel over de constructie van het zelf. De beeldbijdragen zijn van Martijn Engelbregt en Mieke Gerritzen en op de website van De Gids is een audiowerk van Marte Boneschansker te vinden.

Wat deze verschillende blikken in elk geval duidelijk maken: terwijl zelfvormgeving voor de één een luxeproduct, is het voor de ander een geëngageerd verzet tegen sterke machten.

Namens de redactie,
Selin Kuşçu, Adriaan van Veldhuizen, Dirk Vis en Dirk van Weelden