1. Uit het leven een greep

Alfons Schaffer is bereid een moord te plegen als iemand zijn familie iets aandoet, zo zegt hij in een onthullend interview in de zaterdagbijlage. De 44-jarige dichter, docent en vertaler denkt dat het menselijk is om zo te reageren wanneer het om je eigen vlees en bloed gaat.

‘Zonder meer. Ter verdediging van mijn familie ben ik daar zeker toe in staat,’ zegt Schaffer. Volgens de dichter zou zelfs een dreigende gevangenisstraf hem niet tegenhouden. ‘Ik dicht vaak over dood en verderf, maar wanneer iemand aan je eigen vlees en bloed komt, boort dat toch emoties aan die je dan wellicht niet onder controle hebt. Dan komt er een soort oerkracht in je los, die emotie boven ratio plaatst.’

Ook geeft Schaffer ruiterlijk toe wraakgevoelens te koesteren jegens hen die hem in zijn jeugd het leven zuur hebben gemaakt. ‘Al nam ik wraak en zou ik mij daar later niets meer van herinneren, het zou mijn wraak niet zinloos maken.’

Volgens media-advocaat Gaico Bos heeft Schaffer het recht om zijn mening te verkondigen. ‘Uiteindelijk gaat het om een afweging van twee grondrechten,’ zegt Bos. Ook is er het recht om de persoonlijke levenssfeer te beschermen. ‘Maar dat recht is niet onbegrensd. Uitingen doen die onrechtmatig zijn, mag bijvoorbeeld niet.’

‘Ik kreeg het advies me in Nederland voorlopig niet te laten zien,’ zegt Schaffer verder in het interview. Toch vindt hij dat geen reden om met dichten te stoppen. ‘Ik kan er wel mee stoppen, maar niemand wordt erdoor geraakt als ik morgen ineens de handdoek in de ring gooi.’

Lees hier het hele interview.

2. A Day in the Life

[…] [Vader die man mishandelde om lastigvallen dochter krijgt tien maanden cel] [Vrou in plaasaanval by Stilbaai doodgeskiet] [Father in dock for drug-addict son’s murder] [En Afrique du Sud, un meurtre sordide délie les langues sur les violences faites aux femmes] [Joburg man gets 2 life sentences for rape, murder of girlfriend] [Echtpaar Nieuwe Pekela kwam om het leven door moord en zelfmoord] [Girl (4) shot dead in suspected gang shootout] [Verdächtiger war bereits wegen Vergewaltigung verurteilt] [Alsnog celstraf voor voormalig kampbewaarder Auschwitz (96)] [DECOMPOSING BODY FOUND NEXT TO ROAD!] [Vrou wat bejaarde opsny, het moord beplan] [Verdachte dood Savannah (14) beschuldigd van moord] [Man killed at beach] [Kinderlyk gevind; pa en stiefma gesoek] [Gijzelnemer veteranentehuis Californië was uit op wraak] [Police identify remains of 6 miners killed in bus set on fire] [Man (43) verkracht en mishandelt vrouw in huis in Groningen] [Trois mois après la disparition de Maëlys, le suspect a été mis en examen pour meurtre] [Derde aanhouding voor liquidatie op terras Rotterdam] [Franziska’s killer blames ‘evil spirit’] [Identiteit van koplose lyk in Mooinooi vasgestel] [Accused triple axe killer takes the stand at trial] [Student gesteht Mord an Kommilitonin] [Murdered Limpopo woman’s body found on farm] [Ma wil dogter se moordenaar in oë kyk] [Torturé et tué à Nantes: trois personnes, dont deux mineurs, écrouées] [MAN ARRESTED AFTER WOMAN SHOT, RAPED, ABDUCTED] [MAN THROWS CHILD FROM ROOF! The man was trying to stop police from demolishing his shack by ‘protesting’ with his six-month-old baby in his hands] [etc.]

3. Ego te absolvo a peccatis tuis in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti Amen?

Hoe bestond Het Kwaad? Natuurlijk of moreel? Met kleine letters of in kapitalen? Als verkrachting? Als genocide? Narcisme? Tovenarij? Plastic? Uitbuiting? Corruptie? Seksuele intimidatie? Arrogantie? Drugsgebruik? Gaswinning? Het humanisme? Terreur? Celebritycultus? Als moord? Of zelfmoord? Doodstraf? Gratie? Minachting? Kapitalisme? Dierentuinen? Chemische wapens? Virtuele seks? De Verlichting? Anoniem racisme? Lafheid, met andere woorden? Als bio-industrie? Xenofobie? Eeuwige jeugd? Communisme? Als hashtag? Kanker? Armoede? Fracking? Zwijgzaamheid? En hoe zag het eruit? Als het verbranden van een mier met een aansteker? Of met een lucifer? Als vluchten van het slagveld? Als nepnieuws? Als een zevendaagse werkweek? Als verlekkerd uit het dakraam kijken naar de os of de ezel in de achtertuin van de buren op een druilerige middag? Als een onverlicht doodlopend steegje? Als een opstandige robot? Wraakporno? Als het opzettelijk doden van een gelovige? Liegen onder ede? Installatiekunst? Als een vogel besmeurd met olie? Als een volwassen man die een minderjarige achtervolgt in een park? Als het afbreken van een tak? Diefstal? Het roddelen over kuise onschuldige vrouwen? Het magisch realisme van Pyke Koch? Als het schoppen van een hond of een kat? Als het consumeren van het bezit van een weeskind? Voordringen bij de bakker? Koffie morsen over Exodus 20? Zogenaamd per ongeluk? Als het oeuvre van een oorlogsfotograaf? Als het consumeren van rente? Als naoorlogse experimentele poëzie? Was het wit of blauw of zwart of rood of kleurloos? Broos? Banaal? Gloeiendheet als vloeibaar metaal? Slijmerig? En waar zat het verstopt? In de handen, de voeten, de ogen, de pik, de kut, de neus, de anus? Rook het zoetig, verrot, scherp of bedwelmend en vind ik Het Kwaad eigenlijk wel fascinerend, of veins ik die fascinatie nu ik beter weet, nu Het Kwaad niet langer bestaat? En is dat veinzen dan Het Ware Kwaad? Is met andere woorden Het Kwaad fascinerend vinden een luxe, een vorm van weelde, een privilege, een achterhaalde decadentie? Stel dat Het Kwaad níét compleet is uitgeroeid, is het dan wars van klassenstrijd en socio-economisch onderscheid? Heeft het een ochtendhumeur, hobby’s, schulden, een LinkedIn-account, een spiegelbeeld? Is Het Kwaad een noodzakelijk kwaad en als het al bestaat dan moet het ook in mij bestaan dus waar zit dan Het Goede? In het magnetisch centrum van Het Ware Kwaad zelf? Of andersom en zit Het Kwaad verstopt in Het Goede? Als een pit? En noem ik die pit dan wraak? Of ben ik bij voorbaat onschuldig verklaard?

4. boetesacrament

1.1 na dagen doen alsof ik veins ben ik zo opgefokt en onderkoeld / dat ik met dood gemak een vuurtje op de bodem van de diepzee stook / het schuimbekkende gesis van de dikke blokken eikenhout / die ik des winters bij elkaar sprokkel in het bos achter de winkelstraat // zout water duisternis en vlijt – duizelig een levensvorm / ver terug in een luchtdichte tijd kom ik tot rust / warmt mijn lijf op.

1.2 op een goede dag staar ik recht in mijn eigen gezicht / dat aan een ondergrondse kinderdroom ligt vastgeketend / met geen mogelijkheid krijgt mijn grijparm mij getakeld // diep snuif ik mijn klamheid op en neem een hap uit mijn eigen huid / die blauw ziet rond mijn buik en nog een hap neem ik / verdwijn in mijn rol ga in het happen op / bang ongebruikt te blijven groei ik soms des nachts schrik dan / drijfnat wakker met om mijn nek een reddingsboei / stok in mijn bek.

1.3 graag zou ik een eerzaam liedje neuriën / maar kijk ik een paar uur vooruit dan zie ik mijzelf / in een verlaten auditorium / de ene na de andere gecensureerde zin het pikkedonker in articuleren // ik hoef niet te sterven om te kunnen leven maar hoe langer dit donker duurt / want verwoed ben ik mijn dwanggedachten aan het stemmen / de ene na de andere gecensureerde zin, vooruit / dan zie ik mijzelf / blablabla wat een herrie.

1.4 dat ik met mij mee blijf kijken mee blijf leven / is dat geen teken aan de wand? / een teken aan de wand is het zeker / maar voor vandaag is het genoeg: laat ik buiten gaan spelen // het regent! van boven bezien lijkt mijn speelveld / zo droog als beschuit maar sta ik gewoon op mijn benen dan zie ik / het mos en de wildgroei tussen de stenen / dan vraag ik nog één keer wie zijn al die ikken / die mij observeren en zeg nu niet / niemand in godsnaam wie is hier de baas.

5. Lieve jij,

Ik (vrede zij met mij) ben ingeslagen als een bom, recht in het hart van mijzelf. Ik zit hier met een suizende snelheid aan de keukentafel en het is middernacht, de eerste lentenacht. Of winternacht – dood blad overal en ik knok voor mijn leven, wat gek is want waarschijnlijk is daar niets van te zien. Ben je je eigen vliegwiel geworden, zul je denken. Een kleine mot zigzagt rond de lamp. Jaren heb ik aan mijn eerlijkheid gesleuteld tot ze glansde en ik me kon verbeelden in haar spiegeling, mijn waarheid was alleen mijn eigen waarheid en met verve bedroog ik (vrede zij met mij) mijzelf, dag in dag uit, alsof ik een reputatie hoog te houden had, snap je dat, ik moest stuk want ik was duurzaam.

Nou, het is gedaan met dat zelfbedrog. Ik dacht dat ik mijn grenzen kende en die kende ik ook, daarom kon ik (vrede zij met mij) ze in alle rust overschrijden. Al die jaren dacht ik een menigte te ruiken die schreeuwend in het pikkedonker en met fakkels de bossen uitkamde maar niets wees in mijn richting, nee, ik wees aldoor in mijn eigen richting.

Eens schreef ik in een lang gedicht: ‘hij wordt in zijn gezicht gespuugd’. En: ‘ze schoppen hem in zijn maag en werpen hem daarna / als een zak huisvuil in de brandnetels’. En: ‘ze pissen met zijn allen in zijn mond (die iemand openhoudt)’. En: ‘ze sleuren hem een stenen hutje binnen / binden hem met kettingen en touwen vast / en laten hem zo uren zitten’. Versregels, zogenaamd, nota bene over een historische figuur. Maar jij weet beter: wat was ik lang op mijn hoede, in de kleedkamer, op het schoolplein, in het fietsenhok. Ik (vrede zij met mij) noemde ook iets níét (‘Voorbeeld 3: slaan we liever over’): veilig buiten dat gedicht durf ik het je zelfs nu niet te zeggen. Want al besta jij niet, lieve jij, je bestáát en dat vertrouw ik niet.

Toen ik ongeveer een uur geleden wakker schrok, wist ik meteen wat ik had aangericht. Dat ik mijn vroegere belagers een voor een de nek had omgedraaid, eindelijk de keel had doorgesneden, van twintighoog gegooid, in de fik gestoken – een orgie van geweld. Ik was niet ziek maar liep alleen door een gebouw met gruwelijk lange gangen, traag, zoals Het Kwaad zich voortbeweegt, terwijl ik (vrede zij met mij) af en toe wat plagerig wat namen riep – ‘ik weet waar jullie zitten’ –, licht schitterde naar binnen door de hoge ramen, de stilte als een soundtrack onder de minuten die ik niet kan navertellen.

Ik ben klaarwakker nu, drijfnat van het zweet en vies, ik weet niet hoe nog schoon te worden. Dacht ik (vrede zij met mij) het centrum van mijn slechtheid te ontlopen? Niet eens hun stemmen zijn gesust, het ‘bruine-boon’, ‘vieze drol’, ‘kankerbruine’, ‘je-bent-nog-dommer-dan-je-moeder’, ‘bruine-moederneuker’, ‘je-moeder-is-een-zwarte-kutaap’, ‘tyfusneger’, ‘achterlijke-augurk-met-je-grote-neusgaten’ sist nog na, mijn kussen dampt ervan.

Waanzin is zoals je weet als zwaartekracht, valderie valdera, al wat nodig is, is een klein duwtje, maar ik (vrede zij met mij) had in mijn schöne Traum geen duwtje nodig, mijn geheugen is wilsbekwaam en toerekeningsvatbaar, ook tijdens de slaap.

Vraag: wat maakt een mes geschikter dan een schietwapen? Antwoord: een mes is minder effectief. Ben ik (vrede zij met mij) nu sadistisch, of een engel der wrake? Weet je wat sadisme is? Herinner jij je Skyfall nog, met Javier Bardem als Het Ware Kwaad? Op een zomer ontdek je dat je landgoed door een rattenplaag getroffen is. Hoe krijg je die beesten weg? Je begraaft een groot olievat en hecht er een klep aan vast. Daarna bevestig je een stukje kokosnoot als aas aan het deksel, een voor een komen de ratten erop af en donderen in het vat. Na een maand zijn ze allemaal gevangen. Wat doe je dan? Gooi je het vat in de oceaan? Verbrand je het? Nee. Gewoon laten liggen en de ratjes zullen vanzelf honger krijgen en elkaar een voor een smak-smak-smak opvreten. Tot er twee over zijn. En dan? Maak je die af? Nee. Je laat ze los in de bossen. Maar nu eten ze geen kokosnoot meer. Ze eten alleen nog maar rat.

Als het nu ging stormen, een verwoestende storm vanachter de bergen? Zou dat ook maar iéts veranderen aan wat ik (vrede zij met mij) heb gedroomd? In dit land van ubuntu word ik dagelijks omsingeld door dierlijk geweld, socio-economisch gedreven bruutheid: ik vrees dat ik langzaamaan besmet ben geraakt.

Er zijn dagen dat ik van je bestaan niet op de hoogte ben maar doe of je me liefhebt, heb mij lief, high as a kite desnoods.

Je A.

6. Vraag en antwoord

Vraag: Kunt u zich een concreet geval herinneren dat iemand u iets aandeed en u de behoefte voelde om de ander dat betaald te zetten?

Vraag: Wat was de aard van het incident dat wraakgevoelens opriep of roept?

Vraag: Heeft u daadwerkelijk iets gedaan om het de ander betaald te zetten?

Vraag: Ziet u een verband tussen uw al dan niet daadwerkelijk wraaknemen en de aard van de grief die tot uw wraakgevoelens leidde?

Vraag: Waaruit bestond uw wraakneming precies?

Vraag: Hoe voelde u zich toen u het de ander daadwerkelijk betaald had gezet?

Vraag: Wat was het oogmerk van uw wraakactie?

Vraag: Bent u bang voor weerwraak?

Vraag: Heeft u last van wraakzuchtige restgevoelens?

Vraag: Waarom geeft u geen antwoord?

7. A Day in the Life

[…] [RAPIST and killer Matome Maphutha will serve two life sentences and five more years in jail for the kidnap, rape and murder of Lethabo Ngobeni (11)] [Oscar Pistorius’ girlfriend shot 4 times through bathroom door, official says] [Mordvorwurf nach Wohnhausbrand in Leipzig] [Teenagers in love found slain at bottom of old mine shaft] [Man met overleden kind in auto Assen verdacht van moord of doodslag] [RESIDENTS BURN THUGS TO DEATH!] [Vier jaar cel voor verkrachting partner en ontucht met dochter (3)] [5 arrested for murder of miners who were burnt beyond recognition] [En France, un viol est déclaré toutes les 40 minutes] [Gevonden romp is van verdwenen Zweedse journalist] [Police search for Kokstad man after wife stabbed to death] [Une étudiante violée dans un train de banlieue devant des voyageurs] [Khloé Kardashian is producing a series about murderous sisters] [Syriëganger opnieuw voor de rechter wegens voorbereiden moord] [Drama by hof toe kleuter se ‘moordenaar’ verskyn] [A 29-year-old man has been found stabbed to death at Glebelands Hostel, in what is the fifth killing there this year] [Mord-Ermittler ist kein Traumberuf mehr] [Adil K. in hoger beroep veroordeeld tot 18 jaar gevangenisstraf voor moord op ex-vrouw] [Man sentenced to life for killing brother’s wife, cutting off her body parts] [Skhalo is ready to kill to avenge his father’s death – your weekly soapie updates!] [Confondu pour meurtre après une émission de télé] [Black teen who wanted directions shot at by white man] [Michael P. verdacht van moord of doodslag en verkrachting van Anne (25)] [Angeklagter gesteht Tötung eines Flüchtlings auf Amrum] [Man kills daughter who was also his wife after breakup] [Achttien jaar cel voor moord op ex-vrouw bij basisschool Amsterdam] [Ex-husband allegedly kills teacher in front of primary school pupils before shooting himself] [Duiwel het gesê hy moet dogter, maatjie verkrag] [etc.]

8. boetesacrament

1.5 ik kon toch zomaar niet verdwenen zijn? / achter de stadscoulissen voorbij het gebergte: / alles laat ik daar branden dat zal ze leren / wat niet wil zeggen dat alles onherroepelijk verloren is // (wat is deze reconstructie toch slecht geacteerd! / ik houd me gedeisd met uw welnemen.)

1.6 nu het eindelijk vrede is voor iedereen ploetert een blushelikopter / tussen oceaan en land met een kleine emmer water / op en neer en heen en weer / ja juist nu // daar kun je om lachen snap ik bitter: zo’n blinkend pluisje in de zomerstorm / een handvol ijskoude veren.

1.7 de straten glinsteren omdat ze vochtig zijn / waarom sissen de brandweerwagens er met zo’n enorme snelheid overheen? // glinsteringen zijn verleidelijk vooral kriskras weg / van hier respect voor alle snelheden! respect / voor wie versteent door al dit sissen.

1.8 wie het vuur het eerst ontdekte had gewonnen / de gezonde eetlust van de vlammen die in no time // struiken bomen huizen vreten alles / wat tot het erfgoed behoort in dit jaargetijde // de donkerbruine rook die al hoe dikker wolkt / boven deze metropool die mij verborgen hield.

1.9 ik strompel een hoek om en blijf staan: ik ben beter / met de dingen dan met mensen, weke obstakels // aan slimmigheden heeft mijn lichaam geen behoefte / dus ga ik na gedane arbeid languit liggen in het beetje reageerbuisgras dat hier nog groeit / te stinken en te leven dat het een aard heeft.

1.10 wat is arbeid zonder loon naar werk? waarom daarom / dapper zwaai ik naar het lege emmertje dat richting de fictieve oceaan gevlogen wordt // het stikt hier van de mensen die niets en nergens in geloven / verklaringen genoeg maar ik moet van dit verzengende spektakel / nu het kan genieten, morgen draait de wind.

9. Vraag en antwoord

Vraag: Ben ik een symbool van Het Kwaad als ik daadwerkelijk ontketen?
Antwoord: Wraaknemen na krenking is irrationeel gedrag.

Vraag: Vergroot dromen over wraakneming mijn Kwaad?
Antwoord: Een escalerende cyclus van wraak en weerwraak wil je hoe dan ook voorkomen.

Vraag: Verlost het uitvoeren van mijn wraak mij van Het Kwaad?
Antwoord: Wraak dient geen enkel nuttig doel en kan zelfs contraproductief werken.

Vraag: Als ik iemand laat lijden die mij leed berokkend heeft, verzacht dat dan mijn eigen lijden?
Antwoord: Rancune is kleinzielig en ethisch afkeurenswaardig.

Vraag: Kan ik mijn vader en mijn moeder eren door hen te wreken?
Antwoord: Wraakzucht heeft a) geen bewezen nut, is b) gewelddadig en c) langdurig.

Vraag: Durf ik een held te zijn?
Antwoord: Wraak zorgt voor machtsevenwicht in de samenleving en dient als afschrikking in de toekomst van voor anderen schadelijk gedrag.

Vraag: Heb ik schuld aan mijn Kwaad?
Antwoord: Dodelijk geweld is diep geworteld in de afstammingslijn van primaten.

Vraag: Mag ik mijn eigen rechtstaat zijn als niemand mij ziet?
Antwoord: Wraak en vergelding zijn niet hetzelfde.

Vraag: Mag ik nu gaan?
Antwoord: Nee. Eén vraag heeft u nog niet gesteld.