In de film The Devil Wears Prada zet de hoofdredacteur van een Vogue-achtig tijdschrift haar intellectuele assistent op haar plaats wanneer die suggereert niets met mode te hebben. De blauwe trui die assistent Andy denkt zelf te hebben gekozen is slechts het eindresultaat van een proces dat begon in de wereld van high fashion om uiteindelijk door te dringen tot de treurige winkelketen waar Andy het vermoedelijk uit de koopjesbak heeft gevist. De scène toont prachtig hoe wat je draagt altijd een uitspraak doet over wie je bent, waar je bij wilt horen – ook als je denkt niets om mode te geven. Maar terwijl onze kledingkeuzes persoonlijk voelen, is het beschikbare palet aan keuzes vaak het gevolg van beslissingen die elders zijn genomen.

In glimmende etalages tonen mannequins ons de mode van het seizoen en beloven ons zelfvertrouwen op te krikken, want zelden wordt kleding nog verkocht met de simpele aanbeveling dat die je warm houdt. Maar die etalages tonen slechts een klein deel van het verhaal. Fast fashion drijft op moderne slavernij en zorgt wereldwijd voor enorme vervuiling en CO₂-uitstoot. Het systeem is de laatste paar decennia op hol geslagen, maar die moderne uitwassen hebben hun wortels in eeuwen van onderdrukking. Denk aan de katoenproductie, een cruciale factor in de negentiende-eeuwse wereldeconomie. In 1850 waren maar liefst 1,8 miljoen tot slaaf gemaakte mensen in de VS voor ‘King Cotton’ tewerkgesteld. De gevolgen van koloniale systemen werken tot de dag van vandaag door in ons dagelijks leven. Dat geldt ook voor kleding: in hoe mode wordt geproduceerd, maar ook in hoe zij wordt gepresenteerd, gedragen en verzameld. Zo is er nog nauwelijks een begin gemaakt met het vertellen van het verhaal van zwarte ontwerpers en zwarte modellen. De bijdragen die zij hebben geleverd en de betekenis die zij aan de mode hebben gegeven, zijn grotendeels buiten beeld gebleven.

Vanuit die achtergrond initieerde modeconservator Ninke Bloemberg van het Centraal Museum in Utrecht de tentoonstelling Voices of Fashion, die op 3 maart open zal gaan. Janice Deul, co-curator en oprichter van Diversity Rules, noemt de tentoonstelling ‘een viering van black beauty, talent en cultuur, die hopelijk tot nadenken stemt en modellen en ontwerpers de credits geeft die ze verdienen’. Waarvan akte, in dit nummer van De Gids.

Wytske Versteeg en Edzard Mik,
namens de redactie van De Gids