Is er iets in uw leven waarvoor u de volle verantwoordelijkheid neemt?

Voor heel persoonlijke, intieme dingen. Een verliefdheid, een pril idee voor een verhaal, een rouwproces. Hoe deze dingen evolueren, de plaats die ze innemen en of ik ze al dan niet naar buiten breng, daar voel ik me erg verantwoordelijk voor.

Dat is anders bij mensen. Als het om personen gaat (de klassiekers: zich verantwoordelijk voelen voor een kind, een zieke moeder), vind ik het idee van verantwoordelijkheid dubieus. Natuurlijk heeft het met betrokkenheid te maken. Maar het is een soort betrokkenheid die je macht verleent, omdat je ervan uitgaat dat iemand je nodig heeft. Veel mensen lijken het nodig te hebben, dat nodig zijn (kamerplanten bewijzen wat dat betreft goede diensten; de voldoening om ze nét op tijd water te geven). En het is maar de vraag in hoeverre je nog van altruïsme kunt spreken.

Kunnen we ons betrokken voelen zonder het gewicht van verantwoordelijkheid? Ik hou van het idee dat mensen dingen doen omdat ze het graag doen, uit plezier in plaats van schuldgevoel of moralisme. Of het nu gaat om actief vrijwilligerswerk, of het haar knippen van je invalide buurvrouw. Ik ben naïef genoeg om dat denken dat dit kan.

Hoe ga je/moet men iets vinden/onderzoeken waarvan je niet weet/wij niet weten wat het is?

Is het omgekeerde mogelijk? Kun je iets écht onderzoeken als je al denkt te weten wat het is? Dus: met zo weinig mogelijk verwachtingen. Zonder bang te zijn om verloren te lopen of om het houvast kwijt te raken, al is het maar even. Want de dingen die we het liefste vinden, inspiratie, liefde, inzicht etc., veronderstellen reeds dat we bepaalde grenzen overschrijden. Dus: neem een zaklamp mee, bots ertegenop, bekijk de onderkant, krab eraan, hou er je tong tegen, leg het even in je armholte. Onderzoek hoe het reageert en hoe je dat zelf doet.

Welk eten vindt u onethisch?

Het is een wonderlijke gedachte dat we onze energie halen uit wat we in onze mond steken. En dat we dat eten dus ook een klein beetje worden. Ik zeg niet dat veganisme of vegetarisme de conclusie moeten zijn, maar wat op onze borden ligt, is niet triviaal. Onethisch eten lijkt me dan ook in de eerste plaats smakeloos eten. Voedsel dat is bereid zonder fantasie of generositeit.

Wat vindt u uitgesproken mooi, en waarom?

Over het waarom stel ik me liever geen vragen. Maar uitgesproken mooi zijn voor mij de momenten waarbij verschillende zintuigelijke ervaringen samenvallen. Uit het water komen na een stevige zwembeurt, je droge handdoek terugvinden in het kleedhokje, en op het moment waarop je de koude maillot van je buik stroopt de geur van een barbecue door het open raam en de poetsvrouw die aan de andere kant van de deur plots begint te zingen, zonder te weten dat jij er staat, naakt.

Hoe leeft u? En hoe moeten wij leven?

Deze vraag slaat alles. Waarom zou ik dat zeggen en hoe zou ik dat voor andere mensen kunnen weten?

Wat is de mooiste metafoor en/of de lelijkste metafoor die u kent of zelf hebt gebruikt? En waarom?

Voor mij ligt de schoonheid van een metafoor in de vraag of ze een deur opent of net sluit (jawel, en deze? is deze mooi?). Vergelijkingen zijn wilde wezens, omdat ze door een nieuwe betekenis tevoorschijn te halen tegelijkertijd andere betekenissen verhullen. Dat is een krachtige eigenschap. Maar dat geldt voor de gehele taal, natuurlijk.

Wat is wat u betreft, als puntje bij paaltje komt, de uiteindelijke grondstof van de werkelijkheid?

Als puntje dan echt bij paaltje moet komen, denk ik niet dat er een grondstof bestaat buiten de verbeelding van de persoon die deze werkelijkheid beleeft.

Wat is de gevaarlijkste illusie die mensen kunnen koesteren?

Dat ze gelijk hebben, ook al impliceert dit dat het merendeel van de wereldbevolking ongelijk heeft.Dat ze in staat zijn te bepalen wat andere mensen nodig hebben.

Dat als er een groot verlangen bevredigd wordt (de aankoop van een huis, het verhuizen naar Zuid-Portugal, dat ene lief), dat dán hun Grote Geluk zal beginnen.

Wat verstaat u onder fatsoen?

De mensen om je heen sparen. Hun geheimen, merkwaardigheden en eenzaamheid respecteren. (Rilke: ‘Dit vind ik de meest hoogstaande taak van een verbintenis van twee mensen: dat elk de eenzaamheid van de ander beschermt.’)

Wat zou u veranderen aan uw leven als er onomstotelijk en algemeen geaccepteerd wetenschappelijk bewijs bestond van een hiernamaals?

Ik maak me daar nogal onpopulair mee bij mijn leeftijdsgenoten, maar voor mij staat de mogelijkheid van een hiernamaals absoluut open. Het idee dat er na het sterven iets van het bewustzijn kan verder bestaan, wie weet? Maar omdat we het nooit zeker zullen weten, of ons er iets bij kunnen inbeelden, is de vraag eigenlijk niet zo belangrijk. Sowieso is dit leven er om tot op de bodem geleefd te worden. Of er een hiernamaals is of niet verandert daar weinig aan.

Welk ledemaat zou u willen opofferen voor de goede zaak? Welke goede zaak?

Ik ben nogal afwachtend en wantrouwig als het om opofferingen en goede zaken gaat. Het is bovendien een narcistische gedachte dat mijn kuit een regenwoud zou kunnen redden, hoewel het dat zeker waard zou zijn.

Wat is voor u/voor jou altijd de grote vraag in het leven (geweest)?

Ik heb geen grote, existentiële vraag… Moet ik me nu zorgen maken?