Een stad houdt verkiezingen over beslissingen die de stad kan nemen, en wie onbetaald voor anderen gewerkt heeft, bijvoorbeeld door een blinde die verderop woont elke maandag naar zijn werk te brengen, krijgt meer stemmen.

Dat breekt met een-man-een-stem, en twee andere bezwaren zijn dat het benadeelt wie nu geen tijd heeft om iets voor anderen te doen omdat hij al hard werkt en daar niet veel mee verdient, en dat organisaties zoals een kerk of een maffia het werk voor de anderen kunnen organiseren en de stemmen gebruiken.

Maar de armen zijn al machteloos in verhouding tot de rijken en organisaties als een kerk of een maffia – dit voorstel zou ten minste een nieuwe bron van macht kunnen laten ontstaan die de bestaande machtsverhoudingen kan veranderen.

Bovendien kan de stad het beloningssysteem aanpassen en bijvoorbeeld het aantal stemmen verhogen dat iemand als beloning voor hetzelfde werk ontvangt, als hij al lange dagen voor een laag loon werkt.

Er zouden ook twee controlerende organisaties moeten zijn – op het niveau van de staat of daarboven, om de kans te verkleinen dat er vanuit de stad invloed op hen uitgeoefend wordt: een die toeziet op hoe de stad haar beloningssysteem inricht en over welke onderwerpen zij laat beslissen (zij kan niet laten beslissen slavernij binnen de stadsgrenzen toe te laten), en een die toeziet op de uitvoering en ook het uitdelen van meer stemmen kan stopzetten als er een vermoeden is dat een kerk of een maffia die stemmen gebruiken.

Het is niet makkelijk zulke organisaties op te zetten – we zouden eerst in een kleine stad met het voorstel kunnen beginnen, en als het daar goed gaat, maar de bezwaren komen, kunnen die gebruikt worden om steun te krijgen om die organisaties op te zetten.

envoi 1
De Franse revolutie, wat denk jij ervan, te vroeg om te zeggen?
Iedereen burger, zoals iedereen rijk, en, ja, ook de opheffing van de slavernij.
Je betaalt belasting of je doet gratis waar de staat je anders voor zou moeten betalen, bijvoorbeeld doordat je meevecht aan de kant van jouw staat, als er oorlog komt.
Als je twee paspoorten hebt – arme man, waarom zo weinig – en de twee staten komen met elkaar in oorlog, doe je dan zoals je zou doen als je tussen je gastheer en gastvrouw aan tafel zat, of zoiets?
Niet zo snel, want je weet het nog niet.
Jouw voorouders, van wie de grafstenen gebroken werden, blij dat ze waren met de Franse revolutie.
Ze hadden uit vreugde al hun glazen kapot willen gooien omdat de Fransen eraan kwamen om de revolutie te brengen.

envoi 2
Je moet hemel en aarde
bij elkaar houden
en als je dat kon doen
door ze allebei vrij te maken
zou je dat ook doen.

Nachoem M. Wijnberg (1961) is dichter – in maart 2022 verschijnt zijn twintigste bundel Namen noemen – en publiceerde vijf romans – laatstverschenen Alle collega’s dood (2015). In 2018 ontving hij de P.C. Hooftprijs. Hij is ook werkzaam als hoogleraar aan de faculteit Economie en Bedrijfskunde van de Universiteit van Amsterdam.

Meer van deze auteur