Kunnen we rivieren, varkens, schimmels en aalscholvers verstaan? Hoe trekken we ons iets aan van wat ze zeggen? En hoe worden wij mensen, ondanks onze talige beperkingen, weer een niet-schadelijk onderdeel van de Aarde?  

Voor dit oktobernummer werkt De Gids samen met Het Nieuwe Instituut. De aanleiding voor het themanummer is het initiatief van Het Nieuwe Instituut om per 22 april 2022 een Zoöp te worden. Het woord is een samentrekking van het Griekse woord voor leven en het begrip coöperatie. Door een Zoöp te worden heeft Het Nieuwe Instituut zich ertoe verplicht in alles wat het doet en onderneemt zoveel mogelijk bij te dragen aan de samenwerking tussen alle levensvormen en aan het stimuleren van het regeneratieve vermogen van al het leven. Door klimaatverandering, vervuiling en roofbouw is het herstellend vermogen van de Aarde als levend systeem in gevaar, met rampzalige gevolgen voor alle leven, ook het menselijke. Beter begrip van en respect voor de verwevenheid van menselijk en niet-menselijk leven, inclusief niet-organische spelers zoals bergen, gletsjers en rivieren: dat is de onderliggende gedachte.

Om dit thema literair te verkennen heeft De Gids schrijvers, dichters en beeldend kunstenaars gevraagd te werken vanuit de vraag naar de verwevenheid van menselijk en niet-menselijk leven. Welke beelden en welke taal, welke nieuwe mythologieën horen er bij deze nieuwe mens-inclusieve ecologische blik op de Aarde? Arjen Mulder, Mustafa Kör en ­Kirsten van Santen deden pogingen al schrijvend in contact te komen met respectievelijk een moerascipres, een eik en een walrus in de Waddenzee. Q.S. Serafijn tekende een versneld geëvolueerd stadsdier. Er zijn gedichten van Astrid Roemer en Herlinda Vekemans. Nicoline Timmers beschrijft ruimtes vanuit het perspectief van een reus. Miek Zwamborn bericht vanaf het Schotse schiereiland Mull hoe het is te leven en te eten in nauwe samenwerking met de oceaan en zeewier. Arjen Kleinherenbrink schreef een essay over de filosofische achtergrond van deze thematiek. 

Dit nummer is een hommage aan de mysterieuze en krachtige relaties met niet-menselijke wezens waarin mensen van oudsher vormgeven aan hun verblijf op de planeet Aarde. Daarmee is het ook een ode aan het regeneratief vermogen, het echte grote wonder van het leven, dat we zullen moeten aanspreken om rampen af te wenden, niet alleen in de bodem, de bossen en de zee, maar ook in het menselijk domein.

Op donderdag 24 november organiseren Het Nieuwe Instituut en De Gids een literair Zoöp-event; houd voor het programma de agenda’s op beider websites in de gaten:
hetnieuweinstituut.nl en de-gids.nl.

Alma Apt, Maria Barnas, Piet Gerbrandy, Dirk Vis en Dirk van Weelden, namens de redactie