Een fragment is een brokstuk, afgebroken van een groter geheel. Wie geconfronteerd wordt met fragmenten heeft de neiging dat geheel te reconstrueren. Dat houdt in dat we voortdurend aan het reconstrueren zijn, we leven nou eenmaal een gefragmenteerd leven te midden van fragmenten. Misschien zou je de immer oplaaiende strijd tussen mensen hier wel op terug kunnen voeren: welk verhaal kiezen we om fragmenten aan elkaar te lijmen, welk verlangd geheel maken we leidend voor onze reconstructie?
Tegelijk vormen in de moderne, gebroken wereld fragmenten de meest integere elementen waarmee die wereld weergegeven en begrepen kan worden. These fragments I have shored against my ruins, zegt Eliot over zijn heap of broken images. Niet verwonderlijk dus dat met name in de twintigste eeuw veel literatuur, muziek en beeldende kunst fragmentarisch van karakter is. Een geheel voorspiegelen is zoveel als een leugen, fragmentatie staat dichter bij de realiteit. Maar zijn die fragmentarisch vormgegeven elementen nog wel échte fragmenten, of laten ze zich eerder opvatten als afgeronde eenheden, bouwstenen? Hadden de makers een groter geheel in gedachten, geloofden ze überhaupt niet in een groter geheel, of daagden ze lezers, kijkers, luisteraars uit dat geheel zélf te construeren? Of ligt in hun werk juist de suggestie vervat dat we fragmentatie moeten accepteren of zelfs omarmen, zonder nog te verlangen naar een geheel?

In dit themanummer wordt fragmentatie als een wezenlijk element van ons leven en de kunsten onderzocht en tegen het licht gehouden. Kyrke Otto schrijft over de verschijningsvormen, aard en betekenis van het fragment. In het essay van Yasmin Namavar komt psychische fragmentatie aan de orde, in dat van Mischa Andriessen fragmentatie in het werk van componisten als Ben Johnston en Olivier Messiaen, en in jazz.
Vanzelfsprekend zijn er ook essays en gedichten die uit fragmenten bestaan. Geïnspireerd door een door Friedrich Schlegel c.s. in het befaamde tijdschrift Athenaeum ontwikkeld procedé, stelden Liesje Schreuders en Tania Verhelst een gefragmenteerd essay samen. Nicolette Smabers schreef een uit fragmenten opgebouwd essay over fragmentatie. Van Erik Bindervoet is er een zogenaamde cento, een gedicht grotendeels opgebouwd uit zinnen van een andere dichter, in dit geval zinnen van Gorter. Voorts schreven Samuel Vriezen, Alma Apt en Anneke Brassinga elk een gedicht en lieten dat door de redactie verknippen, waarna ze voor de opgave werden gesteld het gedicht van een van de anderen te reconstrueren. We publiceren zowel de oorspronkelijke gedichten als de reconstructies.
Ook is er een beeldbijdrage van kunstenaar Mark Chung met een kort essay in dichtvorm over dat kunstwerk door Maria Barnas.

Piet Gerbrandy, Edzard Mik en Kyrke Otto,
namens de redactie